Η Νάντια Τράτα γράφει για το ΛΕΓΕ ΜΕ ΙΣΜΑΗΛ

 Το χρονικό μιας σταδιακής κατάρρευσης

Γράφει η Νάντια Τράτα //

 

 

Τέσυ Μπάιλα «Λέγε με Ισμαήλ», Εκδόσεις Ψυχογιός

 

Ένα αποκαλυπτικό μυθιστόρημα ορθογραφημένο με κινηματογραφική δεξιοτεχνία και μία στιβαρή λογοτεχνική δραματουργία που περιγράφει με ευαισθησία και διεισδυτικότητα την καθημερινή ζωή και τις περιπέτειες των ηρώων του  καθώς βρίσκονται κάποια στιγμή ξένοι στα ίδια εκείνα χώματα που ένιωσαν, και όχι άδικα, πως ήταν η γη των προγόνων τους, όταν υποχρεώθηκαν να αφήσουν πίσω τις αγαπημένες πατρίδες, τα μέρη που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν, έκαναν φίλους, οικογένειες, ονειρεύτηκαν, ερωτεύτηκαν, φίλησαν και έκλαψαν πικρά, σαν η μαύρη τους μοίρα τους έκανε φόρτωμα δίνοντας την ψυχή τους για ναύλα σε καράβια που ταξίδευαν  μεταφέροντας την ανθρώπινη θλίψη, το φόβο μπροστά στο άγνωστο, τη μνήμη που τυλίγει στην αγκαλιά της τις παραδαρμένες υπάρξεις μα και την ελπίδα, την προσμονή, το πείσμα για επιβίωση.

Στην Πόλη των πόλεων, την ωραιότερη ανάμεσα στις πανώριες, την άλλοτε κραταιά του Κωνσταντίνου Πόλη, τριγυρίζει η συγγραφέας Τέσυ Μπάιλα, οδηγώντας τον αναγνώστη σε δρομάκια, αυλές, πλατείες και καταστήματα, κουζίνες και χαμάμ, εκεί όπου ξετυλίγεται το νήμα της ιστορίας της, κάνοντάς μας όλους εμάς συμμέτοχους σ’ ένα ταξίδι μνήμης, σε ένα τρισάγιο σε πατρίδες αλησμόνητες, σε δεσμούς που κόπηκαν ξαφνικά με μια αδυσώπητη μαχαιριά, ψιθυρίζοντας ιστορίες που κάθε ανάσα τους θυμίζει λεβάντα και θαλασσινό αεράκι, παλιά δερματόδετα βιβλία, ψημένο καφέ, ένα αρωματισμένο μαντήλι, αίμα που ξεράθηκε στο ρείθρο….

Πολυεπίπεδη και συναρπαστική η γραφή της εξαιρετικής συγγραφέως, άλλοτε περιδιαβαίνει σε σοκάκια και αυλές, άλλοτε στέκεται ακουμπώντας στη μάντρα ενός σπιτιού κοντά στην αρμύρα μίας αμμουδερής ακτής, κάποτε τρυπώνει στη σκιερή θαλπωρή ενός βιβλιοπωλείου όπου περισσεύει μια αγάπη ανομολόγητη και ξεχειλίζει η τρυφερότητα και κάποτε γίνεται μάρτυρας βίαιης συμπεριφοράς και δολοφονικού ξεσπάσματος σε πλάσματα ανυπεράσπιστα, που πληρώνουν το τίμημα σαν λάφυρα  σ’ ένα παιχνίδι με έπαθλο σκοτεινό, ματωμένο, άδικο…..

Όλοι οι ήρωες του μυθιστορήματος «Λέγε με Ισμαήλ» θα μπορούσαν να είναι πραγματικά πρόσωπα, ίσως μάλιστα και να υπήρξαν με άλλα ονόματα:  ο Ισίδωρος, βυθισμένος στις σελίδες των βιβλίων του ονειρεύεται την πολυαγαπημένη του Αϊσέ, ο Ισμαήλ, καλόκαρδος και ήδη πρόσφυγας από την άλλη πλευρά της θάλασσας κουβαλάει μαζί του ένα λευκό μαντήλι, ενθύμιο και υπόσχεση επιστροφής, η κυρία Καλλιάνθη, που κοπελίτσα ακόμη στερήθηκε το πολυτιμότερο αγαθό της ανθρώπινης καρδιάς καθώς της αρνήθηκαν τον έρωτα που σκαρφαλωμένος στο κόκκινο τραμ περνούσε κάτω από το παράθυρό της καθώς ανηφόριζε τους δρόμους του Πέρα, την πιστή Μέλπω που η κουζίνα της ήταν το βασίλειό της και το νοιάξιμο και η τρυφερότητά της συναγωνίζονταν τη γλύκα και τη νοστιμάδα των φαγητών της, την νεαρή Εσίν που βιώνει μια ζωή στερημένη από τη μητρική αγκαλιά, την άτυχη Ασλίβ που θα υποφέρει τα πάνδεινα στα χέρια του άκαρδου Ναντίρ…… Κυρίως όμως κάθε σελίδα του έργου  πάλλεται από την ιστορία της Γιασεμώς και του Γιουσούφ, μίας γυναίκας με κορμί που ξοδεύτηκε, αλώθηκε, παραδόθηκε, γεύτηκε τα χάδια αρσενικών που πόθησαν την αίσθηση της σάρκας της και ενός σκύλου με μια καρδιά από ατόφιο χρυσάφι.

Οι καταστάσεις που βιώνουν οι ήρωες μοιάζουν να είναι αναπόφευκτες και ο καταλυτικός ρόλος της τύχης ή της ατυχίας, η οποία μπορεί να φέρει τη λύτρωση ή το χαμό από το πουθενά, δίνουν τον τόνο. Οι εύστοχοι και μελετημένοι μέχρι τελείας διάλογοι, οι οποίοι εκφέρονται με ακρίβεια μετρονόμου, λειτουργούν ως πεδίο εκδήλωσης των βαθύτερων σκέψεων και συναισθημάτων των ηρώων.  Ανάμεσά τους ο ανομολόγητος έρωτας, ο πόνος του ξεριζωμού, η φιλία, ο βλαπτικός άκρατος εγωισμός, η προδοσία, η άσκηση βίας σε κάθε επίπεδο, η ανθρωπιά, η επιθυμία…. Η δυναμική των σχέσεων μεταβάλλει διαρκώς τις ευαίσθητες, ούτως ή άλλως, ισορροπίες, καθώς, σε ανύποπτο χρόνο ένα παιχνίδι εναλλαγής ρόλων θα οδηγήσει έναν από τους ήρωες σε ένα ταξίδι που θα αποδειχθεί τελικά συγκινητικά λυτρωτικό, οδηγημένο από μία τρυφερή μα συνάμα ρεαλιστική γραφή.

Σε απόλυτη λογοτεχνική ωριμότητα, η Τέσυ Μπάιλα υπογράφει έναν συγκινητικό ύμνο στην ανθρωπιά, εξερευνώντας τις πολλαπλές έννοιες της πατρίδας όσο και τη δυναμική μεταξύ προσωπικής ανεξαρτησίας και ιστορικής μνήμης σε ένα μυθιστόρημα λεπτοδουλεμένης δραματουργίας, λυρισμού και ευαίσθητων ημιτονίων που αναβιώνει την Ιστορία προβάλλοντας τις μικρότερες ιστορίες με απομυθοποιητική, βαθιά ουμανιστική διάθεση. Χωρίς ίχνος αφηγηματικού εντυπωσιασμού, τα ιστορικά γεγονότα  των Σεπτεμβριανών και των απελάσεων του 1964 σμίγουν σε ένα γλυκόπικρο ανθολόγιο ατομικών ιστοριών οι οποίες συγκρούονται μετωπικά με το παγωμένο μέταλλο της αδίστακτης Ιστορίας, καθοδηγώντας τους ήρωες με μία μοναδική συνισταμένη: την ανθρώπινη επιθυμία, την επιθυμία να ανήκουμε κάπου, την επιθυμία να αγαπηθούμε, την επιθυμία να ζήσουμε με ειρήνη, την επιθυμία να επιστρέφουμε στην παιδική μας ηλικία ως καταφυγή και ως ταυτότητα.

Μα πάνω απ’ όλα, αυτό που ακούγεται σαν υπόθεση ενός κοινωνικού δράματος καταγγελίας ενάντια στην άδικη και απάνθρωπη αντιμετώπιση των απλών πολιτών που υπομένουν τα δεινά από τη λήψη αποφάσεων σε κέντρα στρατηγικής και πολιτικής, θύματα της τυφλής βίας της αγέλης και της πιο σκοτεινής πλευράς της ανθρώπινης φύσης (τότε με τα γεγονότα του εκτοπισμού, σήμερα με αφορμή τα πιο πρόσφατα γεγονότα πολέμου στη δική μας ήπειρο), γίνεται στα χέρια της συγγραφικά στιβαρής Τέσυς Μπάιλα μια περιπέτεια επιβίωσης. Με την πένα της σε απόσταση αναπνοής από τα πρόσωπα, το έργο περιγράφει ψύχραιμα και χωρίς να σηκώνει στιγμή τους τόνους μια σκληρή ιστορικά αλήθεια. Το τέλος μίας εποχής quasi αθωότητας και ενός κόσμου ειρηνικής συνύπαρξης, άλλωστε οι άνθρωποι είναι πάντα ίδιοι, σε όλες τις χώρες, σε όλα τα πλάτη και τα μήκη του κόσμου, ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματός τους ή το σχήμα των ματιών τους, φέρνει μαζί του την αλλαγή ηθικών αξιών και ενός ολόκληρου τρόπου ζωής, χωρίζοντας τους ανθρώπους σε «εμείς» και «άλλοι». Το “Λέγε με Ισμαήλ” είναι το χρονικό της σταδιακής κατάρρευσης μίας κοινωνίας, κάθε κοινωνίας, που δεν έχει τρόπο να αντισταθεί στις αλλαγές των καιρών μα που οι ήρωές του πασχίζουν να πιαστούν, κάποτε μάλιστα το καταφέρνουν, από μία τόση δα ελπίδα που αχνοφέγγει σε πείσμα των απρόβλεπτων γεγονότων που παρασύρουν, συντρίβοντας, κορμιά και όνειρα στο βωμό κάθε είδους συμφέροντος.

 Πηγή: Fractal Λέγε με Ισμαήλ