H Πρόεδρος του PEN Greece και διευθύντρια του Literature.gr Ντίνα Σαρακηνού γράφει στον anagnostis.gr για το ΛΕΓΕ ΜΕ ΙΣΜΑΗΛ

 

Έλληνες της Κωνσταντινούπολης (της Ντίνας Σαρακηνού

της Ντίνας Σαρακηνού (*)

 Ως συγγραφέας η Τέσυ Μπάιλα είναι γνωστή για το ιστορικό-κοινωνικό μυθιστόρημα, είδος στο οποίο εντρυφεί τα τελευταία χρόνια με επιτυχία. Το έβδομο βιβλίο της με τίτλο Λέγε με Ισμαήλ που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ψυχογιός είναι ένα βιβλίο για τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και τις σχέσεις που ανέπτυξαν με τους Τούρκους κατά τη διάρκεια κυρίως της ιστορικής περιόδου που εκτείνεται από το 1955, την εποχής που έλαβαν χώρα τα Σεπτεμβριανά με την τραγική τους κατάληξη έως και το 1964, τη χρονιά των μεγάλων απελάσεων των Ελλήνων από την Πόλη, οπότε και κορυφώνεται ο μεγάλος διωγμός των Ελλήνων και συρρικνώνεται ανελέητα ο ρωμαίικος πληθυσμός. Και καθώς το 2023 συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη Συνθήκη της Λωζάνης και τις ανταλλαγές των πληθυσμών το μυθιστόρημα της Τέσυ Μπάιλα αποκτά παράλληλα έναν επετειακό χαρακτήρα, καθώς αφετηρία της συγγραφής του συγκεκριμένου έργου φαίνεται πως είναι ο τρόπος που οι δύο λαοί μοιράστηκαν ανά τους αιώνες κοινούς τόπους πολιτισμού, κοινές νοοτροπίες, ήθη και έθιμα, ιστορίες ζωής αλλά και την κοινή μοίρα της εκρίζωσης από την οικειότητα της πατρίδας στην οποία γεννήθηκαν, μεγάλωσαν, ερωτεύτηκαν, πόνεσαν, έθαψαν τους δικούς τους, δημιούργησαν και δημιουργήθηκαν και εν τέλει, έχασαν.

Από τον Τούρκο καφετζή Ισμαήλ και τον Έλληνα Ισίδωρο, την Καλλιάνθη που ζει με μοναδική συντροφιά τις αναμνήσεις της, τον Ναντίρ, έναν περιθωριακό τύπο που κλέβει την Ασλίβ τη νύχτα των Σεπτεμβριανών για να την οδηγήσει στον όλεθρο, τη μικρή τσιγγάνα που πουλά λεβάντα και την λάγνα Αϊσέ με αποκορύφωμα τη γριά Γιασεμώ που περιφέρεται στους δρόμους με τον Γιουσούφ, τον σκύλο που μαζεύει ένα πρωί και σε αυτόν εκμυστηρεύεται τη ζωή της, οι  ήρωες αυτού του μυθιστορήματος είναι άνθρωποι που έχουν μάθει να συμβιώνουν ειρηνικά πέρα από τις φυλετικές, θρησκευτικές και εθνοτικές διαφορές σε μια πόλη που περνά μέσα σε μια νύχτα από τον κοσμοπολιτισμό στην απόλυτη καταστροφή και από τη συνύπαρξη στον ξεριζωμό. Μια πόλη που τελικά είναι η μεγάλη πρωταγωνίστρια του έργου, καθώς καθόρισε τη μοίρα αυτών των ανθρώπων.

Η συγγραφέας περιγράφει με ενάργεια την Πόλη, ανασυστήνοντας μια ολόκληρη εποχή μέσα από τις μυρωδιές, τους ήχους, τις εικόνες και τη λαγνεία που αποπνέει ένας τόπος «με την ανατολίτικη γοητεία χωμένη στη δυτική αγκαλιά ενός κόσμου που ολοένα και περισσότερο αλλάζει».

Αυτό που κάνει ιδιαίτερα ενδιαφέρον το μυθιστόρημα της Μπάιλα, πέρα από τη γλωσσική αγωγή που η συγγραφέας έτσι κι αλλιώς διαθέτει, είναι ο τρόπος που ενσωματώνει στο έργο της τα γεγονότα της Ιστορίας. Η Μπάιλα δεν εστιάζει αποκλειστικά στα ιστορικά γεγονότα. Αυτό που την ενδιαφέρει είναι η επιρροή τους στον άνθρωπο. Ο τρόπος με τον οποίο τα γεγονότα αυτά επηρέασαν τη ζωή των ανθρώπων και μετέβαλλαν εντός τους την αρμονική ισορροπία της συνύπαρξης δυο λαών που τελικά σε όλη τη διάρκεια της γειτνίασής τους προσπάθησαν να εναρμονιστούν και εν πολλοίς τα κατάφεραν, εκτός από τις περιόδους εκείνες κατά τις οποίες τα πολιτικά, ιστορικά και διπλωματικά τερτίπια τούς μετέτρεψαν σε αθύρματα της εποχής. Παράλληλα θίγει κοινωνικά θέματα διάτορης σημασίας που διέπουν και τη σημερινή εποχή. Η γυναικεία κακοποίηση, η ελευθερία της σκέψης, η ισότητα, η ανθρωπογεωγραφική σημασία της εθνικής ταυτότητας, η φιλία, η σχέση του ανθρώπου με τη φιλαναγνωσία, ο πόνος της προσφυγιάς, ο διωγμός από τον γενέθλιο τόπο, ο βίαιος αποχωρισμός και πάνω από όλα η ανθρωπιά και η καλοσύνη ως αξίες ζωής.

Η Μπάιλα υπογράφει ένα μυθιστόρημα με βαθιά αντιπολεμικό χαρακτήρα, ένα ανθρωπιστικό μυθιστόρημα για την Ιστορία δυο λαών που στην εξελικτική τους πορεία κατάφεραν να μοιραστούν την κοινή ελπίδα για μια αρμονική συνύπαρξη. Είναι μια ιστορία κόντρα στην Ιστορία, μια συγκινητική αναμέτρηση με την μοίρα που αποδεικνύει ότι η ευτυχία του ανθρώπου είναι η μακροβιότερη επίτευξη από καταβολής κόσμου.

(*) H Ντίνα Σαρακηνού είναι συγγραφέας, διευθύντρια του λογοτεχνικού online περιοδικού Literature.gr και διατελεί Πρόεδρος του PEN Greece.

ΠΗΓΗ:oanagnostis.gr