Το πορτρέτο της σιωπής από την Ελένη Γκίκα στο diavasame.gr


ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
15.06.2013
Συντάκτης: Ελένη Γκίκα
http://www.diavasame.gr/page.aspx?itemID=PPG1385_1427#.Ub64jTFvu7k.facebook
«Ασυλλόγιστα ο Οκτώβρης είχε να κάνει τα πρώτα φύλλα να κιτρινίσουν. Συστάδες δέντρων συνομιλούσαν ψιθυρίζοντας το τέλος του καλοκαιριού. Χρωματικοί πορφυρισμοί, παγιδευμένοι στα κλαδιά τους, λαμπύριζαν μες στη βροχή. Η γη ανέπνεε τις μυρωδιές της νοτισμένης προσμονής, αφού είχε περάσει πολύς καιρός από την προηγούμενη νεροποντή. Κολασμένα αναζητούσε να ξεδιψάσει απ' το υγρό της χάδι. Στην αριστερή πλευρά του δρόμου, μια συκιά, μόνη ανάμεσα στα τόσα αμπέλια, εξακολουθούσε να λατρεύει τον ουρανό, με στραμμένα σε ικεσία τα κλαδιά της, σ' ένα σιωπηλό θρήνο, ωδή στην αναπόδραστη μοναξιά της.»

Ξεκινώντας «Το πορτρέτο της σιωπής», η Συνάντηση μοιάζει ρεαλιστική και σαφής, ο Τόπος είναι «το ψηλότερο σημείο της γης», το Όρος. Οι δυο καλόγηροι, πανομοιότυποι μέσα στο μαύρο ράσο – για να ενδυθείς εξάλλου τον μοναχισμό θα πρέπει να απαρνηθείς τη μέχρι τότε ζωή, για να ξαναγεννηθείς θα πρέπει πρώτα και να πεθάνεις. Κατά συνέπεια ο αδελφός Χριστόφορος που υποδέχεται τον Ιάκωβο αποτελούν σχεδόν στοιχεία του άκτιστου κόσμου. Κι εκείνο που πρωταγωνιστεί, τουλάχιστον στην εξαπατητική αρχή, είναι η Φύση.

Στην πορεία, οι ζωές ξεδιπλώνονται μαζί με το παρελθόν και η Σιωπή θα γίνει το ύψιστο, μεγάλο ζητούμενο: για την αυτογνωσία, τον προσωπικό δρόμο προς τον Θεό, την Τέχνη, τη Φωτογραφία και τη Μουσική. Για να γίνει κατανοητό το ακατανόητο της ζωής, το Παράλογο.

Ο πατέρας Ευδόκιμος με το αμπελάκι και το κρασί του, ο μοναχός Χριστόφορος με το ουράνιο βιολί του και ο Ιάκωβος με τα μυστικά του. Η ζωή μέσα στο Όρος με τον ήχο του τάλαντου να σπάει τη σιωπή, με τις ακολουθίες, τον όρθρο και τον εσπερινό, τα διακονήματα και την τράπεζα της αγάπης.

Και η ζωή έξω από το όρος. Με τον Νικήτα χτυπημένο από τη νόσο των δυτών, με τη Φωτεινή να προσπαθεί να κατανοήσει την επιλογή του μοναχοπαιδιού της, με την Κατερίνα τη νεανική αγάπη του να παντρεύεται τον παιδικό φίλο του τον Στρατή και με τη μικρή Αγγελίνα να γεννιέται. Με την Ουρανία να βρίσκεται ήδη στους Ουρανούς. Με τα μεγάλα στοιχήματα και τα μεγάλα διλήμματα, με τους Φόβους μα πάνω απ' όλα με τις προσωπικές τους λαχτάρες να αγγίξουν το ακατόρθωτο για να μην περάσουν ματαίως απ' αυτή τη ζωή, να φαίνεται ότι έχει καταλαγιάσει.

Αλλά στον Θεό, τα πατερικά κείμενα υποδεικνύουν ότι τελικά φτάνει η πόρνη και ο ληστής. Το Φως το συναντά μονάχα εκείνος που αντέχει το Σκοτάδι και τη Φωτιά.

Και η συγγραφέας ωσεί Θεός θα αρχίσει να ξεδιπλώνει τον χρόνο, να αναπλάθει το παρελθόν, να μας αποκαλύπτει κομμάτι-κομμάτι σαν παιδικό παζλ και καλειδοσκοπικά τη ζωή του Γιάννη προτού γίνει Χριστόφορος, τις εγκόσμιες πληγές του Ευδόκιμου προτού αφιερωθεί στη Σιωπή, αφήνοντας μισάνοιχτο όμως το αναπάντεχο μυστικό του Ιακώβου.

Αλλ' η ζωή – ως ο μεγάλος σκηνοθέτης των πάντων–, ανατρέπει το καθησυχασμένο παρόν. Στη ζωή ο καθένας αν πρέπει να βρει κάτι θα πρέπει πρώτα να περάσει από τη Στενή Πύλη.

Κι εδώ η συγγραφέας ανατρέπει τα πάντα, σα να πρόκειται για ένα άλλο βιβλίο, άλλο κύκλο ζωής. Η πλοκή πια θα γίνει καταιγιστική, τραγικοί ήρωες οι άνθρωποι πια «κατά τη διάρκεια του βίου» ή κάπου εκεί στο τέλος.

Τα συγγραφικά ευρήματα πολλά κι ευφυή.

Ο τίτλος κατ' αρχάς που γίνεται πρώτα παρτιτούρα και κατόπιν φωτογραφία. Η τόσο εύγλωττη τελικά και αποκαλυπτική σιωπή. Ω, αν ξέραμε εμείς οι άνθρωποι να την ακούμε κιόλας...

Το Έναστρον αμέσως μετά. Η έκθεση ζωγραφικής με μοιραίο τρόπο γίνεται στο Έναστρον όπου οι πάντες θα βρουν τον πραγματικό τους εαυτό αναγνωρίζοντάς τον πρώτα στον καθρέφτη, απέναντι, στην αντανάκλαση δηλαδή στην εικόνα.

Η Τέσυ θα αποδείξει πως οι συναντήσεις σ' αυτή τη ζωή είναι, τελικά, ραντεβού, ότι εκείνο που ζούμε και το ασημαντότερο ακόμα είναι αναντικατάστατος κρίκος της υπαρξιακής αλυσίδας. Η οποία περιλαμβάνει όλα τ' αντίθετά της για τον καθένα από μας. Έρωτα μαζί με Θάνατο. Θυσία μαζί με Σιωπή. Τέχνη μαζί με αρχαίους μύθους και αρχετυπικά στοιχεία (το καράβι που πέτρωσε, η Κρασοπαναγιά, η σκηνή που σχεδόν σαν παράλληλο σύμπαν επαναλαμβάνεται, με εκείνη τη θεϊκή μελωδία).

Ο αφηγηματικός τρόπος, τριτοπρόσωπος με εγκιβωτισμένα ημερολόγια και επιστολές που αποκαλύπτουν πρωτοπρόσωπα πως όλα έχουν τον λόγο τους και διεκδικούν τον χρόνο τους, την αναγκαιότητα τελικά του – υποτιθέμενου– «τυχαίου».

Τις αποκαλύψεις θα τις αναλάβει η Τέχνη για τη Ζωή, οι απαντήσεις θα δοθούν μετά τη λυτρωτικά προαπαιτούμενη Σιωπή, και ναι, τελικά είχε δίκιο ο Νίτσε, ευτυχώς που υπάρχει η Τέχνη για να μη μας σκοτώσει η Ζωή. Και όσο για τη Μουσική, είναι η μοναδική γλώσσα που μαζί με τη σιωπή πλησιάζει το άδηλο και το άρρητο. Το θείο, τελικά μοιάζει σαν τη μοναδική προσευχή, να την αφουγκράζεται και να την καταλαβαίνει. Το αποτέλεσμα, και η άλλη πλευρά στο κέντημα της ζωής. Λυτρωτικό, υπερβατικό, ανοιχτό και φωτεινό, ένας ύμνος τελικά στη Ζωή από την κάθε μορφή Τέχνης.

Άλλωστε όπως μας υπενθυμίζει ο πανταχού παρών Χριστόφορος στο σημειωματάριό τουλάχιστον: «Κάθε μεγάλη μουσική, στο βάθος, είναι μια καταφρόνηση του Θανάτου!»

Εξάλλου έμαθε πια «νόμιζε ότι η ουσία είναι η σιωπή, αλλά διαπίστωνε με πόνο, ότι η ουσία είναι μόνο η αγάπη».

Μια ιστορία που μας αποκαλύπτει και την κρυμμένη παρτιτούρα της ζωής, όπου η Τέσυ ξεδιπλώνοντας φωτογραφία και συγγραφή, που είναι γνωστές μεγάλες της αγάπες, αποκαλύπτει κι αυτή την έμφυτη δεξιοτεχνία της τελικά να ξεφλουδίζει την πραγματικότητα και τη σιωπή. Ήρεμα, λυγμικά, ψιθυριστά σχεδόν, ενώνει τα επίγεια και τα επουράνια, αγγίζει τα υπεράνθρωπα τόσο χαμηλόφωνα και τόσο πολύ ταπεινά. Όντας ταυτοχρόνως και... βέβηλη! Ενδεχομένως έχοντας επίγνωση πως μοναχά έτσι προσεγγίζεται η Τέχνη.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

Τις νύχτες έπαιζε με τις σκιές από τον Δημήτρη Κώτσο

ΑΓΙΟΙ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ ΕΙΣ ΤΑΝ ΠΟΛΙΝ/ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ