Κοινωνικά Δίκτυα

      Είναι γεγονός αναμφίβολο ότι στις μέρες μας η κοινωνική δικτύωση αποτελεί έναν νέο τρόπο επικοινωνίας ευρύτατα διαδεδομένο, μια συνδετική δυναμική η οποία παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις.

Επί δεκαετίες ο άνθρωπος αναζητούσε τρόπους να αλλάξει την προσωπική του οπτική  σε ό,τι αφορούσε στις κοινωνικές του σχέσεις και το διαδίκτυο στάθηκε το προσφορότερο έδαφος για κάτι τέτοιο, παρέχοντας τεράστιους ιστούς.

Σημαντικό είναι να δούμε κατά πόσο και σε ποιο βαθμό τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να γίνουν πόλοι έλξης μεταξύ των ανθρώπων, για ποιους λόγους κάποιος συμμετέχει σε αυτά, ποιοι δεσμοί συνεργασίας αναπτύσσονται διαδικτυακά και τέλος πόσο επηρεάζεται ο ατομικός αυτοπροσδιορισμός, όταν λειτουργεί ως μέλος ενός ευρύτερου οργανισμού που διαρκώς αλλάζει και παίρνει γιγαντιαίες διαστάσεις.

Οι δεσμοί που αναπτύσσονται στους κοινωνικούς ιστούς, δεσμοί πάντα διαφορετικής φύσης, οικογενειακής, επαγγελματικής ή φιλικής, συνδέουν ομάδες ατόμων με διαφορετικά συναισθήματα, πολιτικές πεποιθήσεις, οικονομική κατάσταση, εξέλιξη και πορεία. Μπορούν να λειτουργήσουν ως αγωγοί ιδεών, αλτρουιστικών πράξεων, σκέψεων, επιθυμιών, καθώς είναι ικανοί να προσδώσουν στον διαφορετικό ορίζοντα ενός άλλου ανάλογες αξίες και να πυροδοτήσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις.

Οι βασικοί κανόνες λειτουργίας ενός κοινωνικού δικτύου είναι ο δεδομένος και προαπαιτούμενος δεσμός ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας και η μετάδοση μιας πληροφορίας, η οποία σχετίζεται κυρίως με την ταχύτητα και την αμεσότητα.

Η ανθρώπινη αλληλεπίδραση, ο γρήγορος συντονισμός συναισθημάτων, η ικανότητα της μαζικής αντίδρασης μπορούν να πάρουν επιδημικές διαστάσεις μέσα στο διαδίκτυο και να φορτίσουν ή να αποφορτίσουν ανάλογα μια συγκεκριμένη αντίδραση, είτε θετική είναι αυτή είτε αρνητική.

Ένας ακόμη παράγοντας που επηρεάζεται από τα κοινωνικά δίκτυα είναι το προσωπικό συναίσθημα της ικανοποίησης που πηγάζει από το γεγονός ότι  υπάρχουν «δίπλα» μας άλλοι άνθρωποι, υπάρχουν «φίλοι».  Εικονικοί έστω αλλά ωστόσο φίλοι.  Είναι γεγονός ότι ο άνθρωπος μοιράζεται το εγγενές γνώρισμα της επιζήτησης κοινωνικών σχέσεων, επομένως είναι δεδομένη η ευχαρίστηση που νιώθει στον εικονικό, έστω, κόσμο της φιλίας που αναπτύσσει ο ίδιος μέσα σε ένα πολυοργανικό σώμα όπως είναι κάποιο κοινωνικό δίκτυο.

Στον αντίποδα αυτής της πραγματικότητας που η εικονική διασύνδεση δημιουργεί υπάρχει πάντα το τεράστιο κοινωνικό φαινόμενο των ημερών, το φαινόμενο της μοναξιάς. Η βασική ανάγκη για οικειότητα και κοινωνία σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και η σύγχρονη αστική κυρίως μοναξιά λειτουργούν ως προωθητική δύναμη διασύνδεσης. Τα άτομα με πολλούς εικονικούς φίλους νιώθουν μειωμένο αυτό το συναίσθημα μια και η εγγύτητα τροφοδοτείται συνεχώς και είναι σαφές ότι ο μοναχικός άνθρωπος τείνει να προσδεθεί πιο σφιχτά στα δίκτυα κοινωνικής διασύνδεσης, περιορίζοντας ταυτόχρονα και άλλες ψυχολογικές καταστάσεις όπως είναι το άγχος, η απόρριψη, ο θυμός, η θλίψη, η κατάθλιψη.

Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να προσφέρουν ένα εντυπωσιακό ταξίδι στην κατανόηση μιας ύπαρξης, καθώς η κοινωνική φύση ενός ανθρώπου μπορεί να φανερώσει σημαντικές παραμέτρους γι αυτόν. Η πανοραμική οπτική των κοινωνικών σχέσεων μπορεί να γίνει η προϋποθετική αρχή της κατανόησης όλων των συμπεριφορών ενός ατόμου, μιας ομάδας, μιας κοινωνικής τάξης ή ακόμη και ενός  κινήματος και το διαδίκτυο να αποκτήσει έτσι έναν αναπάντεχο ρόλο στις πτυχές της κοινωνικής δικτυακής ανασύνδεσης.           

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι παράλληλα μπορούν να εκδηλωθούν αρνητικές πρακτικές συσπείρωσης. Οι άνθρωποι με τους οποίους μπορεί να έρθει κανείς σε επαφή μπορεί να δρουν ανταγωνιστικά ή να υπαγορεύουν βίαιες και ακραίες συμπεριφορές.

Θα πρέπει λοιπόν να γνωρίζει και να αναγνωρίζει ταυτόχρονα κάποιος όλες εκείνες τις συμβολικές κοινωνικές λειτουργίες που μπορεί ένα μέσο όπως είναι το κοινωνικό δίκτυο να έχει και με αυτές να επηρεάζει τις κοινωνικές ομάδες δικτύωσης.

Τα κοινωνικά δίκτυα είναι πολύπλοκοι, πολυεπίπεδοι και πολεστιακοί οργανισμοί, οι οποίοι ολοζώντανα εξελίσσονται, διογκώνονται, αναπροσαρμόζονται ή περιορίζονται.  Μπορούν να χρησιμοποιηθούν θετικά ή αρνητικά και ο βαθμός στον οποίο θα επηρεάσουν την πορεία μας αποτελεί τον δείκτη πολιτισμού της κοινωνίας μέσα στην οποία αναπτύσσονται. Συχνά ο άνθρωπος συνδεδεμένος σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο στερείται αναγκαστικά ένα μέρος της ατομικότητάς του . Τα δίκτυα επηρεάζουν συμπεριφορές, μειώνουν την ατομική σημασία προς χάριν της ομαδικής, μπορούν να γίνουν φορείς μετάδοσης συμπεριφορών με επιδημικές διαστάσεις, ακόμη και να θέσουν περιορισμούς στην εξάπλωση μιας συγκεκριμένης ιδέας, λειτουργώντας προπαγανδιστικά ή προβοκατόρικα. Είναι ιδιαίτερης σημασίας άλλωστε να έχουμε πάντα υπ’ όψιν μας ότι τα κοινωνικά δίκτυα  παρουσιάζουν ένα είδος νοημοσύνης και μπορούν πολύ εύκολα να κατανοούν τη συλλογικότητα και πιθανώς να τη χειραγωγούν, υπαγορεύοντας μαζικές συμπεριφορές.

Η μεγάλη πρόκληση για όλους μας είναι να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στην ατομική και συνδεδεμένη σε κάποιο δίκτυο συμπεριφορά, κατανοώντας ότι πρόκειται για ένα μέσο και όπως συμβαίνει σε όλα τα μέσα τα οφέλη ή οι επιβλαβείς συνέπειες έγκεινται στην προσωπική μας προσέγγιση και χρήση.